Bütün Özellikleriyle Vista (Resimli Anlatım)

Bütün Özellikleriyle Vista (Resimli Anlatım)
Bütün Ayrıntılarıyla Extra Özellikleriyle Vista...

Muhtemelen bu yazıyı okuduğunuz işletim sistemi, birkaç yıldır pazarda
hakimiyetini sürdüren Microsoft Windows XP. Bir önceki Windows ailesine
göre masaüstüne oldukça büyük yenilikler getiren Windows XP, donanım
desteği gibi konularda önde olmasına rağmen, hitap ettiği kitle
açısından çok önemli olabilecek görünüş ve bilgisayar kullanımına
getirdiği kolaylıklar açısından artık eskimeye başlamıştı. Herkes
kullanamasa da, pek çok insan Mac'lerin kullanıcı arabirimini -biraz
tuhaf olmakla birlikte- etkileyici buluyor. Kişisel olarak kullandığım
KDE de aynı şekilde gören arkadaşlarımın yüzünde bir hayranlık ifadesi
uyandırabiliyor. Kısacası, Windows XP, eskidi.


Uzun tarihin kısası - Düşürülen Özellikler

Windows Vista'nın geliştirme süreci teknik olarak 2001'de başladı. O
zamanlar, gelecekte çıkacak bir Microsoft işletim sistemi ile Windows XP
arasında bir ara-sürüm olarak Longhorn kod adlı bir işletim sisteminden
bahsediliyordu. Microsoft, Windows XP ve 2003 Server sürümlerini ön
planda tutarak, uzun bir geliştirme sürecine girdi. Bir süre sonra,
2004'te Microsoft Longhorn için ciddi değişiklikler yapacağını duyurdu. O
yıl, 2003 Server kodunu taban alan yeni bir geliştirme süreci başladı.
2005'te başlayan Beta testleri ile görünüm ve özelliklerde yapılan
değişikliklerden sonra, 2006 başlarında özellik listesi geniş çapta
donduruldu ve performans,hata giderme gibi kalite iyileştirme işlemleri
geldi.

Bu sırada Windows Vista ile gelmesi beklenen bazı özellikler, genel
olarak kalite endişeleri nedeniyle terkedildi veya ertelendi.

WinFS: Windows Future Filesystem, özellikle arama konusundaki
getirileri öne çıkarılarak konuşulan, Microsoft işletim sistemleri için
geliştirilen yeni bir dosya sistemi mimarisi. Daha önce Vista'yla (daha
doğrusu o zamanki kod adı Longhorn ile) gelmesi beklenen dosya sistemi
ertelendi. Windows Vista, arama işlevi için daha önce kullanılan
tekniklerin geliştirilmesine güvenirken, WinFS'in bazı özelliklerinin de
şu an kullanılan teknolojilere entegre edilmesi planlanıyor.

NGSCB: Next Generation Secure Computing Base, önceleri Palladium
olarak konuşulan güvenlik teknolojileri grubuydu. NGSCB, destekleyen
grup tarafından geliştirilen donanım ile yazılımın işbirliği ile
güvenliği daha ileri taşıyacağı söylense de, pek çok kişi için bu
teknoloji kullanıcılardan çok üreticilerin güvenliğini sağlayaağı ve
üreticilerin sundukları ürünler üzerinde kısıtlamalar getirmesine
yardımcı olacağı düşüncesiyle eleştiriliyordu. Vista, Trusted Platform
Module (TPM) donanımı desteklemekle birlikte, NGSCB'yi içermiyor.

Windows PowerShell: Windows işletim sistemleri, eskiden beri
genişletilebilir ve yetenekli bir komut satırı arabirimi içermiyordu.
Bunun temel sebeplerinden biri, tasarımda esas işlevselliğin grafik
kullanıcı arabirimi ile sağlanmasıydı. Unixler ve Linuxlarda ise bunun
tam tersi geçerli; temel işlevsellik komut satırı arabiriminden
sağlanırken, grafik arabirimler genellikle bu komut satırı
uygulamalarının etrafında çalışıyor. Vista'nın getirmesi beklenen yeni
Windows komut satırı arabirimi ve scripting dili, Vista'ya dahil
edilmedi ve Windows PowerShell olarak ayrı bir ürün şeklinde hazırlandı.
PowerShell, özellik açısından Bash ve Python'u andırıyor, fakat Windows
programlarının hala temelde grafik arabirim üzerinde işlediğini de
hatırda tutmak gerek. PowerShell'i indirmek için bu adrese
bakabilirsiniz.



"Havadar" masaüstü: Neler değişmiş?

Aslında "Neler pek değişmemiş?" desek daha kısa sürerdi tabii. Hakkında
en çok konuşulan Vista güzelliklerinden biri, Aero adı verilen kullanıcı
grafik arabirim kavramı. Aero, saydamlık veya gölgeler gibi etkilerin,
artık grafik işlemcisine yüklenmesinin desteğini alarak, çağdaş masaüstü
kavramına daha büyük bir adım atıyor. Windows Vista'nın yüksek donanım
gereksinimlerinden bahsedilmesinin bir sebebi de Aero; özellikle ekran
kartınız "Aero destekli" değilse, saydamlık gibi etkilerden arınmış
basit görünümü kullanabiliyorsunuz. Aero ile ilgili seçmece detaylara
gelmeden, genel masaüstü ortamı şu şekilde:




Kurulum sonunda bir kişiselleştirme yapmazsanız, arkaplan olarak bunu
atıyor. Hiç fena değil. Sol altta, "Başlat"ın kaybolduğunu görüyoruz,
yerini yuvarlak bir düğme almış. Sistem açılışında da karanlıkta
parlayıveren buna benzer bir küre var. Bu menüyle birlikte Hızlı
Başlat'ı, görev çubuğunu ve sistem bildirim alanını tutan alt çubuk
artık saydam-siyah. Simgeler biraz büyümüş ve güzelleşmiş. Sağ alttaki
yazı, RC2 deneme kopyasının çalıştığını bildiriyor.

Not: Windows Vista RC2'de Aero arabirimi doğrudan açılmayabiliyor.
Vista kurulum rutininin sonunda yapılan performans testinin sonucuna
göre alınan bir karar bu. Örneğin 512 MB belleğiniz varsa, ekran
kartınız desteklese bile Aero açılmayacaktır. Bu durumda Aero'yu elle
açmanız gerekecek:

1. Başlat küresinden "All Programs >> Accesories" yolunu takip
edip, Command Prompt girdisine sağ tuşla tıklayın ve açılan menüde "Run
as Administrator" seçin.

2. Komut satırında "regedit" yazarak, kayıt defteri düzenleyicisini
çağırın.

3. Buradan "HKEY_CURRENT_USERSoftwareMicrosoftWindowsDWM" girdisine
ilerleyin.

4. Composition anahtarını çift tıklayıp 1 değerini girin.

5. Composition Policy anahtarını çift tıklayıp 2 değerini girin.

6. Kayıt defterinden çıkın ve komut satırında "net stop uxsms" komutunu
çalıştırın.

7. "net start uxsms" komutuyla servisi tekrar çalıştırın.

Birkaç pencere açalım ve grafik arabirim makyajlarını görelim şimdi:



Pencere dekorasyonları Aero'yla birlikte saydamlaşmış. Buzlu cam
görünümü arabirimi oldukça güzel gösteriyor. Yakından bakmak isterseniz:




Önde olması dışında etkin pencereyi diğerlerinden ayıran tek şey,
kapatma düğmesinin kırmızı olması. Fareyle üzerlerine geldiğinizde
küçültme ve tam ekran düğmeleri de mavileşip parlıyor.




Pencere küçültme/büyütme animasyonları da elden geçmiş. Küçültmek
istediğiniz zaman pencere saydamlaşıp görev çubuğundaki yerine doğru
"uzaklaşıyor". Görev çubuğundan çıkarken de elbette tam tersini yapıyor.
Yeni açılan pencereler ise ekranın içinde çıkıyor gibi, saydamlığı
kaybederek gözönüne geliyor. Yukarıdaki resimde küçültme işleminin
birkaç safhasının ekran görüntüsünü alıp üst üste bindirdik; yani öyle
aynı pencereden birkaç tane görmeyeceksiniz.




Görevler arası kolay geçiş için eklenen iki moddan biri 3D Flip. Hızlı
Başlat alanındaki ilgili düğmeyle etkinleşebildiği gibi, Start+TAB
bileşimiyle de bu hale getirebiliyorsunuz. Farenin tekerleği,
pencerelerin sanki dev bir çarkın etrafındaymış gibi dönmesini sağlıyor,
seçtiğiniz pencere öne geliyor. Saydamlık etkisi ve gerçek zamanlı
önizlemeyle makyajlanmış bir görev değiştirme modu daha var; o da alışık
olduğumuz Alt+TAB bileşimiyle çalışıyor.



Her iki görünümde de pencerelerin gerçek zamanlı önizlemeleri görünüyor;
hatta videolar önizleme kipinde oynamaya devam ediyor. Bunları ne yazık
ki sadece Aero ile elde edebiliyorsunuz.



Görev çubuğu tepkileri elden geçmiş. Görev çubuğunda yer alan
pencerelerin üzerinde gezdiğinizde bunların da gerçek zamanlı
önizlemeleri çıkıyor, varsa hareketli video dahil. Farenin üzerine
geldiği pencere başlığı mavi, odakta olmayan pencere başlığı ise turuncu
bir pırıltıyla tepki veriyor.

Sistem bildirim alanında çıkan baloncuklar, saydamlığın artması ve
azalması şeklinde görünüyorlar. Ayrıca tam ekran film izlemek gibi
kullanımlarda, kullanıcının dikkatini dağıtmaması amacıyla,
baloncukların çıkışı ertelenebiliyor.

Vista, kullanım sırasında performansa bağlı olarak görünümünü
ayarlayabiliyor. 512 MB bellek ve Athlon 1700+ ile yoğun işlemler
gerçekleştirirken iki kere buna tanık olduk; bilgisayarın performansı
düşük olduğu için, grafik "güzellik"lerden bazılarını kapatmak isteyip
istemediğimizi sordu.
Başlat menü yapısı




Emektar "Başlat Menüsü" yerine gelen küreye tıkladığınızda biraz daha
derli toplu ve güzel görünümlü bir menüyle karşılaşıyorsunuz. Saydamlık
burada da yerini alıyor. Sağ kanatta hızlı erişim için gerekli yerler
listelenmiş ve kesimin üstündeki simge herbiri için farklı görünüyor.
Kapatma ve kilitleme kısayollarının yanındaki ok, bu tip diğer
işlemlerin olduğu bir menü daha açıyor. Kapatma düğmesi varsayılan
olarak sistemi beklemeye alıyor. Sol kanatta yine sık kullanılan
uygulamalar dizilmiş.



Windows XP'deki kat kat açılan menülerin yerini alan yöntemde, her alt
menü aynı alanda açılıyor ve üst menüye dönmek için "Back" düğmesine
basmak gerekiyor. Her seferinde bir fazla "Geri" tıklaması gerektiren
yöntem, yine de eski sistemin açıla açıla ekranı kaplayabilen
karmaşasından uzak ve temiz bir görüntü sunuyor. Alt kısımdaki arama
çubuğu ile hızlı bir arama yapabiliyorsunuz.



Aslında bir programa ulaşmanın en hızlı yollarından biri bu tümleşik
arama işlevi. Arama altyapısı, Vista'nın hemen hemen her yerinde
karşımıza çıkıyor. Hızlı (anında) arama istenebilecek yerlerde, örneği
kullanıcının belge dizinlerinde indeksleme yapılıyor. Bu indeksleme, bir
dizüstünde pilden çalışma gibi durumlar için devreden çıkarılabiliyor.
Ayrıca kullanıcının işlem gücüne ihtiyaç duyduğu zamanlarda indeksleme
işlevi düşük bir öncelik düzeyinde çalıştırılarak kullanıcının
performans düşüklüğü hissetmemesini sağlamayı deniyor.




Yeni ve değişen bileşenler

Sidebar ve Gadget'lar




Windows Sidebar adı verilen yenilik, ekranın sol veya sağına yerleşen
bir çubuk. Aero ile saydam olan çubuk, Basic görünümünde gri oluyor.
Sidebar'da çeşitli küçük araçları çalıştırabiliyorsunuz, Linux altında
KDE kullananlar, SuperKaramba'yı düşünebilir. Gadget adı verilen bu
küçük araçlar, sarı yapışkan kağıtlar, bir saat ve işlemci yükü gibi
pratik işlevler yanında, resimler dizininizdeki resimleri sırayla
gösteren bir Slide Show oyuncağı gibi tamamen gereksiz görünen
eğlencelikler de olabiliyor. Kurulumla birlikte 10 civarında Gadget
geliyor ve dilerseniz internet üzerinden bunlara yenilerini
ekleyebiliyorsunuz. Şu an için çok fazla seçeneğiniz yok, ancak
Microsoft başka üreticilerin de Gadget üretebilmesini amaçlıyor. Resimde
rastgele birkaç Gadget açtık; bir takvim sayfası, işlemci yükü ve RAM
doluluğunu gösteren bir izleyici gibi... 1280x1024 noktacık boyutundaki
aslını görmek için resme tıklayın. Sidebar, yaygınlaşan geniş ekranlarda
daha hoş ve kullanışlı durabilir.



Ya da isterseniz bu Gadget'ları Sidebar'dan alıp masaüstüne
saçabilirsiniz.
Windows dosya gezgini




Bilgisayarım (My Computer) artık sadece Bilgisayar (Computer).
Pencere daha fazla görsellik ve daha fazla bilgi verecek şekilde
yapılandırılmış, ayrıca menü çubuğu görüntüden kaldırılmış; görüntülemek
için "Alt" tuşuna basmalısınız. Pencerenin aşağıda kalan bölümünde,
herhangi bir şey seçili değilse içinde bulunduğunuz yerle ilgili, seçili
bir cisim varsa da onunla ilgili bilgiyi görebiliyorsunuz. Solda hemen
gitmek isteyebileceğiniz yerler sıralanmış. Bir dizin yukarı çıkmaya
yarayan düğme de kaldırılmış, çünkü adres çubuğunun yeni kullanım
yöntemi onu gereksiz kılıyor:



Bilgisayarın neresinde olduğunuzu gösteren adres çubuğunun yapısı
değiştirilerek, bulunduğunuz dizine kadarki üst dizinleri hiyerarşik
olarak görüntüleyip, ulaşabileceğiniz bir hale getirilmiş. Bu tür
gezinti yöntemlerine, Hansel ve Gretel masalında, kardeşlerin yollarını
bulabilmek için arkalarında bıraktığı ekmek parçalarından esinlenerek
Breadcrumb Navigation deniyor. Pencerenin, dolayısıyla adres çubuğunun
genişliğine bağlı olarak, üst dizinlerden birkaç tanesini aynı anda
görebiliyorsunuz. Yukarıdaki ekran görüntüsünde, "resimler" dizininden,
bunun üç üst seviyesindeki "********" dizinine gitmek için tek yapmak
gereken, "********" seçeneğine tıklamak. Bu şekilde hem daha fazla bilgi
veriyor, hem de daha hızlı ulaşım sağlıyor. Eğer orada görünmeyen bir
üst dizininiz varsa (yani çok derinlerdeyseniz) adres çubuğunda görünen
en üst dizinin hemen solundaki oka tıklamak, Bilgisayar (Computer)
katına kadar tüm üst dizinleri içeren bir menü açıyor. Geri ve İleri
tuşları da yerinde, fakat adres çubuğunu kullanmaya bir kere alışınca
onlara pek iltifat etmiyorsunuz, sadece bir kısayol kullanıp tamamen
alakasız bir yere gittiyseniz aklınıza geliyor. Adres çubuğunun hemen
sağında arama kutusu eklenmiş. "Search as you Type" tarzı arama kutusu,
bulunulan dizinde siz yazdıkça filtreleme yapıyor.



Windows gezgini, dosya tipleri açısından da daha yetenekli ve bilgiyi
organize etmek için sunduğu olanaklar genişlemiş. Ancak bunlar sadece
tanıdığı dosya biçimleri için geçerli. Tanımadığı dosya tipleri arasında
ise bizim inceleme sistemindeki müzik dosyalarının büyük çoğunluğunu
oluşturan müzik dosyaları (FLAC veya OGG) ile OpenOffice.Org belgeleri
vardı.



Dosya kopyalama penceresinde anlık aktarım hızı gibi bilgiler
gösteriliyor.



Vista'nın arama işlevi, büyük oranda WinFS'in getirilerinden
faydalanacaktı, ama şu an için WinFS ortalarda yok. Yine de Microsoft,
varolan teknolojilerini kullanarak arama işlevini ciddi şekilde
iyileştirmiş. İzlenen dizinlerde "anında arama" mümkün, ve dilediğiniz
diğer alanlarda da daha önce Windows Explorer'a gömülü halde gördüğünüz
"yazarken ara" tipi arama imkanınız var. Yaptığınız aramaları
kaydederek, daha sonra bunlara hızlı ulaşım sağlayabiliyorsunuz.
Kaydedilen aramalar sanal dizin gibi bir yapıya sahip ve güncelleniyor.
Oyunlar

Windows Vista'da oyunlar da tamamen elden geçmiş. Pinball çıkarılırken,
Mahjong ve Satranç gibi yeni oyunlar gelmiş. Eski sürümlerde varolanlar
da dahil olmak üzere hepsi daha şık grafiklerle bezenmiş.



Oyunlar penceresinde, seçtiğiniz oyunun ne gibi bir "Performans Puanı"
istediğini gösteriyor. Performans puanı konusunu yazının ilerleyen
sayfalarında göreceksiniz, şimdilik Vista'nın bileşenleri ufak bir
testle değerlendirmesi olarak düşünün. Sistemimizin performans puanı 1,
oyunların önerdiği puanlar ise 2 olmasına rağmen güzel grafiklerle
sorunsuz çalıştı.



Çokluortam Uygulamaları


Windows Media Player, 11 sürümüyle Vista'daki yerini alıyor. Bu sürüm,
Vista genel görünüşüyle uyumlu şekilde düzenlenmiş ve daha fazla grafik
sunuyor.




Media Library, eski "ağaç" görünümünden, tamamen grafik gösterime
geçmiş. Sol taraftan seçtiğiniz ölçütlere göre listeleri size
gösteriyor. Üst kısımda yine "yazarken ara" biçiminde bir arama çubuğu
bulunuyor ve ortam kütüphanenizde arama yapıyor. Media Sharing ile,
uyumlu aygıtlar arasında akış sağlayabiliyorsunuz; bu şekilde örneğin
TV'de görüntü izlemek için bilgisayarı evin oturma odasına koymaya gerek
kalmıyor. Gereken şey, tabii, uyumlu bir aygıtı, mesela Xbox 360'ı
oturma odasına koymak.




Windows DVD Maker, resim ve videolarınızı TV'de izleyebileceğiniz bir
DVD hazırlamak için Windows DVD Maker yazılımını içeriyor. Bununda DVD
içeriğini hazırlayıp, buna menüler ekleyebiliyor ve sonra da DVD'ye
bastırabiliyorsunuz. Program bir noktada eski sürümden Movie Maker'ı
tamamlıyor.



Üstteki resimde Windows Media Center'ı görüyorsunuz.

Çokluortam uygulamalarının işlemci yükü ise biraz fazla gibi geldi.

Internet ve Ağ uygulamaları

Internet Explorer 7+




Windows Vista ile Internet Explorer 7+ geliyor. Elbette Internet
Explorer 7 ile aynı şey aslında, Vista'da gelen sürüme 7+ demişler,
çünkü bazı özellikleri sadece Vista altyapısında bulunan işlevlerle
kullanılabiliyor, bu yüzden de XP altında çalışacak IE'de bulunmuyor.
Menü çubuğunun kaldırılmasıyla görüntülenebilir alanın daha verimli
kullanılması sağlanmış. İlk anda menüler olmayınca yaşanan şaşkınlığı
attıktan sonra, daha rahat kullanabiliyorsunuz. Sekmeli gezinti özelliği
kazandırılmış.



Quick Tabs ile, açık olan tüm sekmeleri küçük resim olarak görme olanağı
da mevcut.

Internet Explorer, görüntü dışında, altyapı olarak da çok geniş kapsamlı
bir yenilikten geçmiş. Vista'da güvenliği artırabilmek için, artık bir
tür "Kum havuzu"nda çalışıyor; yani sınırlı bir kullanıcıdan bile daha
düşük bir yetki düzeyinde. Ayrıca, görünüşü aynı olsa da, Internet
Explorer, Windows kabuğundan ayrılmış. Daha önceki sürümlerde IE, aynı
zamanda bilgisayarda gezinti (Dosya Tarayıcı, File Browser) için de
kullanılıyordu. Bu iki yenilikle Vista'da güvenliğin belirgin şekilde
artması bekleniyor, en azından, tarayıcıda keşfedilecek açığın sisteme
verebileceği hasar azalacaktır. Güvenliğe yönelik gelişmelere bir örnek
de dahili "Phishing" süzgeci. Tarayıcı davranışında, aşağıdaki durum
çubuğunda her zaman bulunulan sayfanın adresini göstermesi gibi yine
güvenlik önlemlerini sıkılaştıran değişiklikler var.


Gömülü RSS Feed özelliği ile bulunulan sayfadaki RSS'lere abone
olunabiliyor ve böylece harici bir RSS okuyucuya ihtiyaç ortadan
kalkıyor. Sağ alt kısımdaki büyüteç simgesi, yüksek çözünürlüklü büyük
ekranlarda sayfaların daha rahat görüntülenebilmesi için sayfaya "zoom"
yapmaya yarıyor. Bu işlev, sadece metin boyutunu değil, sayfayı bir
bütün olarak büyütüyor. Yazıtiplerinin görüntüleme çözünürlüğü de
otomatik olarak artıyor.

Performans konusunda ise ne yazık ki yine gereğinden fazla şey istiyor
ve işlemci yükünü fazlaca artırabiliyor.



Meeting Space, oldukça geniş bir paylaşım ve ortak çalışma alanı
sunuyor. NetMeeting'in yerini alan uygulamayla kullanıcılar
uygulamalarını veya bütün bir masaüstünü ağda çalışma arkadaşlarıyla
paylaşıma açabiliyor ve ortaklaşa dosya düzenleme veya notları paylaşma
gibi grup çalışmalarına izin veriyor. Eğer bir ağ bulunamazsa, başka bir
bilgisayarla otomatik olarak kablosuz ad-hoc bağlantı yapabilen yazılım
10 kullanıcıya kadar toplu çalışmayı mümkün kılıyor.



Outlook Express'in yerini ise Windows Mail almış. Şu an için Windows XP
altında bulunmuyor, ama Windows Mail'ı geliştiren aynı ekip, benzer bir
isimle yazılımı XP için de geliştiriyor. Temel yenilikleri bir Bayesian
gereksiz posta ve bir Phishing süzgeci.



Takvim, yani Windows Calendar, çok karmaşık ve kapsamlı olmayan bir
takvim uygulaması. iCalendar desteği var, ve ajandanızı paylaşma olanağı
sağlıyor. Bunlar dışında pek fazla dişe dokunur özelliği yok.

Profil sihirbazı - farklı ağlarla kolay bağlanabilirlik




Benzer başka bir sihirbaz. Bir tür "Ağ profili" sihirbazı ile, farklı
zamanlarda bağlandığınız birden fazla ağ için otomatik ayarları
hazırlayabiliyor.



Ağ ayarları kullanıcı ile daha basit iletişim kuruyor.






Kaputu kaldırın, motora bakıyoruz

Vista, grafik masaüstü kullanımında eski sürümden hem görsel hem de
kullanışlılık açısından büyük farklılıklar taşıyabilir, ancak kozmetik,
özellikle de bu tür grafik masaüstü ortamlarını yıllardır taşıyan
Linux/Unix ve Mac gibi platformlar varken, hepsi de oldukça pahalı olan
Vista sürümlerinin fiyatını haklı çıkarmaya yeterli bir neden değil.
Aradan geçen beş yılda Vista altyapı olarak da yenilikler ve
geliştirmeler edinmiş.

Grafik efektler bir anlamda yeni Desktop Window Manager (DWM) ile mümkün
olmuş. Bu modelde, uygulamaların ekrana kendilerini doğrudan
çizdirmeleri yerine, bütün görüntü işlevleri tamponlara yapılıp, DWM
tarafından uygulanıyor. Bu nedenle Aero, ekran kartında bolca bellek
istiyor. Eğer ekran kartı belleğiniz yeterli değilse, "Basic" görünümle
yetinmek zorunda kalıyorsunuz. Basit görünümde masaüstü grafikleri
Windows XP'dekine benzer yöntemlerle oluşturuluyor. Yeni modelle aynı
zamanda ekrandaki efektler mümkün olduğu kadar ekran kartı işlemcisi ile
oluşturuluyor. Gelecekteki hedef, şimdiki CPU'yu da kullanan yöntemler
yerine, grafik çizim işlerinin tamamen ekran kartına kaydırılması.

Vista, DirectX 10 ve Direct3D 10'u getiriyor. Direct3D 10, gelişmiş
sürümden ziyade, toptan yeni bir yapı olarak düşünülmeli. Kullanılması
için yeni donanım gerektirecek. Microsoft, Direct3D'nin grafik
çizimlerini kat kat hızlandırabileceğini söylüyor, ancak bunu görebilmek
için Direct3D destekli kartların masaüstlerimize düşmesini
beklemeliyiz.
Performans

Performansa yönelik özelliklere ReadyBoost ile başlayabiliriz.
ReadyBoost, USB 2.0 gibi bir bağlantıyla, verinin bir kısmını flash
belleklere yerleştiriyor. Bu önbellekleme (caching) işlemi, rastgele
okumalarda, mekanik kafanın daha fazla hareket etmesini gerektiren
normal sabit disk teknolojisi yerine, daha hızlı olan flash bellek
teknolojisini kullanarak sistemin daha hızlı tepki vermesini amaçlıyor.



ReadyBoost'un çalışması için, aygıtınızın en az 256 MB olması ve USB 2.0
bağlantı noktalarına bağlı bulunması gibi gereksinimler var. Görünen o
ki aynı zamanda yonganın da ReadyBoost desteklemesi gerekiyor;
yukarıdaki ekran görüntüsünde görüldüğü üzere, Vista tarafından sorunsuz
tanınan USB bağlantı noktalarına sahip inceleme sistemimizde ReadyBoost
çalışmayı reddetti.

ReadyDrive adı verilen işlev ise, Vista tarafından
desteklenmesine rağmen, 2006 sonbaharında bu özelliği kullanabileceğiniz
ticari bir sabit disk bulunmuyor. ReadyDrive'ı tanımlamadan önce,
teknolojinin dayandığı hybrid drive (melez sürücü) kavramından kısaca
bahsetmek gerek. Bir melez sürücü, normal sabit disk plakalarının
yanısıra, büyük bir flash bellek alanına sahip bir sabit disk olacak.
Sık erişilen veri mümkün olduğunca bu büyük flash bellek alanında
tutularak, hızlı açılışlar ve düşük güç tüketimi hedefleniyor. Samsung
ve Seagate tarafından geliştirilen ilk ürünler 2007'de bekleniyor. Şu an
için bu teknolojiyi destekleyen bir tek Windows Vista var; ReadyDrive
da Vista'daki desteğin adı.

SuperFetch, hangi uygulamaların kullanılacağını öngörerek belleğe
erkenden yükleme fikrinden geliyor. SuperFetch, sık kullanılan
uygulamaları belleğe ya daha önceden alıyor, ya da yüklendikten sonra
bellekten sanal belleklere taşınmasını engelliyor, böylece kullanıcı
aynı uygulamayı çalıştırmak istediğinde, sabit disk okuması kaynaklı
beklemeleri en aza indirgemeye çalışıyor. Vista aynı zamanda bu
önyükleme için RAM yerine USB noktasından bağlananlar gibi flash
bellekleri de kullanabiliyor.
Güvenlik

Windows ailesinin en çok eleştirilen yönlerinden biri güvenlik açısından
taşıdıkları zayıflıktı. Vista güvenliğe Windows XP'den daha fazla önem
veriyor gibi görünüyor.

Güvenlik önlemlerinden biri, Users Access Control (UAC). UAC ile
artık bütün kullanıcılar ve uygulamalar, normal bir yetki düzeyinde
çalışıyorlar. Eğer bir uygulamanın yönetici yetkilerine ihtiyacı olursa,
bunu elde etmek için kullanıcının onayı gerekiyor. Odaktaki uygulama,
doğrudan izin isteyebilirken, uygulama odakta değilse, odağı almak için
beklemek durumunda. Bu sırada görev çubuğundaki simgesi parlıyor. İzin
isteme durumunda, tüm ekran kararıyor ve kullanıcı sadece izin isteme
penceresiyle etkileşime girebiliyor. Normal kullanıcılar, yönetici
yetkilerine sahip bir kullanıcı adı ve parolaya gereksinim duyarken,
yönetici yetkisine sahip kullanıcılar parola sorulup sorulmayacağına
karar verebiliyor. Vista kurulumunda girilen kullanıcı adı varsayılan
olarak yönetici haklarına sahip, ve bir program daha yüksek yetki
istediğinde UAC bu kullanıcıya parola sormak yerine, sadece izin verip
vermediğini sormakla yetiniyor. UAC, RC2 öncesi sürümlerde, kullanıcıya
fazla müdahale ettiği şikayetlerini almıştı, RC2'de o kadar belirgin bir
sorun yaşatmıyor ancak büyük olasılıkla Vista kullanımı arttıkça
Microsoft UAC'nin izin sorup sormadığı yerleri geliştirecektir.



Windows Firewall -muhtemelen gelişmiş sürümüyle- Vista'da yerini
almış ve bunun yanına Windows Defender eklenmiş. Windows Defender,
Windows AntiSpyware'den geliyor. Sadece casus yazılımları bulup
temizlemek değil, aynı zamanda sistemin belli alanlarında gerçek-zamanlı
koruma uyguladığı için adı Defender olmuş. Defender, potansiyel
sorunlar hakkında Microsoft'a bilgi gönderebiliyor ve Microsoft SpyNet
entegrasyonuna sahip. SpyNet, kullanıcılardan ve diğer araştırmalardan,
casus yazılımlar hakkında dinamik bir bilgi bankası gibi işliyor.

Giriş yönetimi, üçüncü parti üreticilerin çeşitli güvenlik önlemi
teklifleri için olanaklar sağlayacak şekilde genişletilmiş. İlginizi
çekebilecek bir yönü, bu genişletmenin, parmak izi okuyucuları veya ses
tanıma gibi yöntemlerle de kullanıcıların kimlik doğrulama işlemlerini
yapabilecek olması.

Tümleşik ebeveyn kontrol sistemi ile, bilgisayarı kullanan çocuklarının
karşılaşacağı içerik hakkında endişelenen ebeveynler için bir kontrol
mekanizması gelmiş. Ebeveyn kontrol sistemi, çeşitli oyun derecelendirme
sistemlerini kullanabiliyor. Denerseniz Vista da uyaracak ama aklınızda
bulunsun, yönetici hesaplarınız şifrelenmiş değilse hiçbir anlamı
kalmıyor.

Sabit disk içeriğini şifreleme özelliği BitLocker ile
geliştirilmiş. Hatırlarsanız ABD'de bazı devlet kuruluşlarının
çalışanlarına ait dizüstü bilgisayarların çalınması sonucu güvenlik
endişeleri başgöstermiş, devlet kurumlarına bazı güvenlik standartlarını
zorunlu tutan belgeler iletilmişti. Bu açıdan gizli bilgilerin sadece
yetkili kişiler tarafından ulaşılabilecek şekilde şifrelenmesi bir
güvenlik ihtiyacı saıylır. BitLocker, Trusted Platform Module (TPM)
yongalarıyla da çalışabiliyor.

Internet Explorer'a getirilen yeniliklerle birlikte Vista teorik olarak
oldukça güvenli gözüküyor, en azından Windows XP'ye göre. Ancak bu
yöntemlerin daha gelişmesi gerekiyor. Bazı antivirüs üreticileri
geçtiğimiz aylarda Vista'nın düşük seviyedeki bazı güvenlik
özelliklerinin, aynı zamanda kendilerinin işini zorlaştırdığından
şikayet ettiler. Bu durumun çözülmesi önemli sayılabilir; eğer iyi bir
çözüm getirilmezse virüslere karşı savunma için azalan seçenekler,
aslında daha büyük tehlikeleri getirebilir. Ayrıca tatmin edici
güvenliğe ulaşmak biraz daha zaman isteyen bir iş. Gerçekten güvenli
olup olmadığını zaman gösterecek.




Vista, kullanıcıya geniş yedekleme olanakları da sunuyor. Özellikle
Windows 2003 Server'dan gelen yeteneklerle, sistem otomatik olarak
kullanıcı dosyalarının yedeğini alabiliyor ve bunu belirlenen yerlere
depoluyor. Yedekler artımlı olarak alınabiliyor, yani daha önce yapılan
bir yedeğin üzerine sadece farklılıklar eklenerek, uzun sürebilecek bir
"tam yedekleme" işleminden kaçınmak mümkün. Teknik olarak Windows 2003
Server'dan gelen "Shadow Copies", Vista'da Previous Versions adı verilen
özelliğin altında yatıyor. Previous Versions'ın, dosyalarınızın belirli
zamanlarda fotoğrafını çektiğini düşünebilirsiniz. Böylece, üzerinde
çalıştığınız bir belgenin yeni bir kopyasını kaydedeceğinize,
yanlışlıkla üstüne yazarsanız, belgenin eski halini getirmek için bir
şansınız daha oluyor.
Ağ Altyapısı

Windows Vista tamamen yeniden yazılmış bir ağ katmanı da getiriyor.
Yerleşik IPv6 desteği eklenmiş ve ayarlar dinamik değiştirilebiliyor;
böylece "parmağınızı oynatsanız restart" şikayeti eleniyor. Kablosuz ağ
desteği geliştirilmiş ve sisteme daha iyi entegre edilmiş. Fast Roaming
özelliği ile kablosuz ağlar arası geçişlerde bağlantı kopmalarının önüne
geçilmek istenmiş. Bunu deneme imkanımız olmadı.



Kullanıcı için ağ arayüzü basitleştirilmiş. Vista kurulumumuzda herhangi
bir çalışma grubu tanımlamadık. Ekran görüntüsünde DEIMOS olarak
gözüken makine, ******** çalışma grubundaki Windows XP Home Edition
çalıştıran dizüstü bilgisayarı. Deimos'tan Vista kurulu olan ********-PC
makinesini doğrudan göremiyoruz. Ancak Vista ile herhangi bir ayar
yapmadan ona bağlanabiliyoruz. Sık sık farklı çalışma gruplarına katılan
bilgisayarların, eski sistemde her seferinde yeniden başlatılması
gerekiyordu.

Vista ile Server Message Block ( SMB ) 2.0 da geliyor. SMB 2.0 sadece
Vista ve aynı altyapıya sahip sistemlerde kullanılabilecek, bunun
yanında eski sistemlerle bağlanabilirliği korumak için SMB 1 de Vista'ya
dahil. Bu, Linux sistemlerin Windows ağlarına katılmasını sağlayan
Samba projesinin de Vista için çalışabilmesi demek. Ancak Samba ile
Microsoft arasında bazen gündeme gelen "kedi-fare oyunu"na tanık olma
ihtimalimiz hala var.


Donanımla arası nasıl?

Eski Beta'lardan beri Vista'nın sistem kaynağı açlığı hakkında
dedikodular dönüyordu. Beta'ların optimize edilmemiş ve genellikle debug
için gerekli ıvır-zıvır açık olarak derlenmiş olmaları nedeniyle
bunlarda gerçek payı da yok değildi; örneğin ilk dedikodularda 3 GHz
işlemci gereksiniminden sözediliyordu. RC2 ise son ürüne daha yakın
sonuçlar verecektir.

Şu anda pek çok kullanıcının sahip olduğu sistemlere yakın veya daha
düşük performansa sahip bir standart masaüstü bilgisayara Vista kurduk
ve bir süredir kullanıyoruz. Bu temel sistemde değişiklikler yaparak
kullanım sırasında performansın nasıl olduğuna ve ne tür parça
yükseltmeleri gerekebileceğine bakacağız. Rahat bir şekilde
kullanılabilir hale getiren yükseltmelerin üstünde performans veren
parçalar kuşkusuz sorun olmayacaktır. Bileşenler şöyle:<blockquote>Abit
AT7-MAX2 anakart
AMD Athlon XP 1700+ işlemci (2500+ düzeyine kadar)
Radeon 9600XT ekran kartı, 128 MB bellek
512 MB sistem belleği (2 GB toplama kadar)
Western Digital 80 GB sabit disk
Hyundai L72S monitör
Logitech Desktop Express kablosuz klavye-fare seti
</blockquote>Taban sistem bu. Normalde işlemci 2500+ civarına overclock
ederek kullanılıyor. İyi bir güç kaynağı ve düzgün bir soğutma
yardımıyla, donanım kaynaklı dengesizliklerden uzak sayılır. Her bir
parça için, diğerlerini çıkabilecek en yüksek noktada tutarak
değişiklikler yaptık ve kullanımdaki aksamaları gözlemledik.

Vista içerisinde, bilgisayarınızın belirli bileşenlerini test edip, puan
veren ufak bir "benchmark" düzeneği var. Kurulumda çalışan bu düzenek,
size bir "Windows Experience Index" veriyor. Bu puanlama, Vista'nın
nasıl görüneceğine karar vermesine ve oyunlar gibi eklerde belirtilerek,
kullanıp kullanamayacağnızı kestirmenize yardım ediyor. Genel puan,
testten geçen bileşenlerden en düşüğünün puanı oluyor. Sistem
performansının darboğazı, en yavaş bileşen olduğuna göre bu anlamlı bir
puanlama. Tavan puan şu an 6.0 ile sınırlı, ama teknoloji ilerleyip
standartlar yükseldikçe, puanın da yükseleceği söyleniyor.



Yukarıdaki resimde, 1 GB bellek ve işlemci 2500+ düzeyine overclock
edildiğinde aldığımız puanı görüyorsunuz. Parçaların tek tek puanları
şöyle:

• İşlemci: Overclock edilmiş haliyle 3.2
  
• Hafıza: Görünüşe göre miktarı değil, bantgenişliğini hesaba katıyor.
  1 GB DDR333 kipinde çalışan RAM modülü, 4.1 puan almış.
  Anakartın hafıza böleni nedeniyle, aslında DDR400 olan bellekler, 166
  MHz FSB ile otomatik olarak DDR333 çalışıyor. Çok belirgin fark olmuyor
  ancak.
  
• Grafik: Windows Aero için masaüstü performansı olarak etiketlenmiş. 1.0
  alıyor.
  
• Oyun Grafiği: 3 boyut performansı hesaba katılmış ve yine 1.0
  almış.
  
• Sabit disk: Western Digital'dan 7200 rpm 80 GB sabit diskimiz 5.0
  puan alıyor.
  

Ekran kartı başarılı bir yonga taşımasına rağmen, WEI puanını düşük
tutan darboğaz oluyor. Diğer bileşenler ise WEI'e göre pek düşük
sayılmaz.

Vista için önerilen donanım bileşenleri konusunda Microsoft iki kategori
yapıyor. Bunlardan birincisi, Windows Vista Capable PC olarak
etiketlenenler. En az 800 MHz saat hızına sahip bir işlemci, 512 MB
bellek ve DirectX 9 destekli herhangi bir ekran kartı olarak
sıralanan en düşük gereksinimler, kuşkusuz Aero da dahil olmak üzere pek
çok Vista deneyimini yaşayamamak demek. İkinci sınıf ise Windows Vista
Premium Ready PC. Bunun en düşük gereksinim listesi biraz daha büyük:

• 1
  GHz x86 veya x64 işlemci
  
• 1 GB sistem belleği
  
• En az 128 MB belleğe sahip, Pixel Shader 2.0 destekli, piksel başına
  32 bit veren, yeni Windows Display Driver Model (WDDM) sürüc destekli
  bir ekran kartı
  
• 40 GB sabit disk üstünde 15 GB boş alan
  
• DVD sürücü
  
• Internet erişimi vs.
  

Windows Vista Starter dışındaki sürümlerde en düşük 512 MB bellek
isteniyor. Starter'ı şu an için konu dışı sayalım, kullanılabilir bir
ürün sayılmaz çünkü.

RAM ile başlayalım.

512 MB RAM, Vista Capable PC için önerilen en düşük miktar. Bu miktar
büyük olasılıkla Aero gibi pek çok işlevin kapalı olduğu durum için
verilmiş bir değer, ancak Basic ile ilgili deneyime girmeden Aero gibi
sisteme daha fazla yük olan durumu inceliyoruz.



İyileştirilen bellek yönetimi sayesinde, Vista, her ne kadar başta
Windows XP'den daha fazla bellek işgal ediyorsa da, kullanılan bellek
alanı, yeniden başlatana kadar Windows XP kadar hızlı büyümüyor. Ancak
bu, 512 MB belleğin yetersiz olduğu gerçeğini değiştirmiyor. Yukarıda ,
ilk açılıştan bir süre sonra bellek kullanımı oturmuşken, sadece MSN
Messenger açıkken kullanılan bellek miktarını görüyorsunuz: 330 MB.



Bu ekran görüntüsü ise, resim düzenleme için GIMP, birinde 8 sekme açık
olan iki tane Internet Explorer penceresi, Foobar2000, üç tane Windows
Explorer penceresi ve bir de MSN Messenger açıkken alındı. Daha fazla
ayrıntı isteyen olursa; GIMP'te herhangi bir resim açık değildi ve
sadece araçları içeren kutucuk görüntüdeydi. Kullanılan bellek 410 MB
civarında geziniyor ve uygulamalar arası geçişlerde sabit disk erişimi
ciddi şekilde artıyor. Folder Options'tan, korunan sistem dosyalarının
görüntülenmesi seçeneğini açtığımızda, kök dizinde 1 GB büyüklüğünde bir
pagefile.sys dosyası gözümüze çarpıyor. pagefile.sys, Windows NT ve
takipçilerinin sanal bellek dosyasının adı. 1 GB büyüklük, tamamının bir
ihtiyaç olduğunu göstermese de, sık ve uzun süren disk erişimi, bir
hafıza yetersizliğinin alameti. Diğer bileşenlerin herhangi biri
belirgin darboğaz yaratmadı.

F.E.A.R. Demo oynamak ise oyundan bekleyebileceğiniz keyfi alıp
götürüyor. Her ne kadar oynanabilir durumdaysa da, kapalı mekanlarda
bile sabit disk erişimlerinden kaynaklanan duraksamalar can sıkıcı
derecede sık.

1 GB RAM, Vista Premium Ready PC ünvanını taşıyan bilgisayarlar için
giriş düzeyi. Daha ciddi bir gündelik kullanıma benzemesi için, bu
aşamada daha fazla IE sekmesi açarak sistem yükünü biraz artırıyoruz.




Sistemde takılı bellek miktarı yüksek olduğu için Vista da bellek
kullanımında daha rahat davranıyor. Yukarıdaki ekran görüntüsü yine 512
MB bellekli olanla aynı programlar açıkken alındı, yalnız Internet
Explorer'da toplam 20 civarında sekme vardı. İşlemci yükünün fazlalığı
dikkatinizi çekmiştir; bu Internet Explorer'dan kaynaklanıyor. Vista
gerçekten de 1 GB bellekle kullanılabilir düzeye geliyor. Yine diskte
irice bir takas dosyası açtı, ama pek fazla disk işlemi yok.




1 GB hafızayla F.E.A.R oynanabilir durumda. Ancak bellek kullanımını
görebilmek için, bir çatışma sırasında Atl+Tab ile masaüstüne
düştüğümüzde karşımıza çıkan manzara da bu. Belleğin neredeyse tamamı
kullanımda ve daha fazlası her an gerekebilir; zaten oyun içinde de
sabit disk okuması kaynaklı ufak takılmalar bu durumu doğruluyor. Yeni
oyunlar, sistemde yeteri kadar bellek varsa, bu bellekte yüzlerce MB
alanı kaplayabiliyorlar.

2 GB bellek ise, ağır oyunlar ve profesyonel işlemleri değil, daha
"normal" masaüstü kullanımını gözlemlediğimiz bu kısımdaki tüm
sorunlarımızı sildi götürdü. Bolca Internet Explorer sekmesi, bu yazının
yazıldığı Nvu gibi bazı durumlarda kullanıcıların açmak isteyebileceği
bir yığın program üzerine Media Center'da oynatılan bir DVD ekleyince
bile, sistem bellek kullanımı 1 GB'ın biraz üzerine çıktı, ancak 1.5 GB
gibi değerleri hiç görmedi.

Ekran kartınız Aero'yu destekliyorsa başarım yönünden pek büyük bir
sorununuz olmayacaktır. Vista ile gelen yeni sürücü modeli, saydamlık
veya üç boyutlu görünüm gibi işlevlerin işlemciyi meşgul etmek yerine
ekran kartına yüklenmesini amaçlıyor. Grafik masaüstü arabirimi,
getirdiği yeniliklere karşın çok ağır sayılmaz. Oyunlarda ise şimdilik
pek bir değişiklik yok görünüyor, ancak DirectX 10 ile birlikte daha
yüksek performans elde edilebileceği öngörülüyor. Ekran kartınız Aero'yu
desteklemiyorsa zaten Basic görünümü kullanacaksınız. Not olarak
muhtemelen Experience Index'in bir hatasını da düşelim: İncelemeyle pek
ilgili olmayan bir nedenle 64 MB bellekli bir GeForce 2MX400 ekran
kartıyla sistemi açtık ve WEI'de bizim 128 MB bellekli Radeon 9600XT'den
daha yüksek grafik puanı aldığını gördük! Aero falan
açılmadı tabii, ama çalıştı...

İşlemci tarafında Microsoft, Premium için bile 1 GHz değerini yeterli
görmüş. Ancak buna güvenip rahat edeceğinizi düşünmeyin. DVD oynatmak
gibi işlemler oldukça yüksek işlemci gücü kullanıyor. Masaüstünde
yaptığınız diğer işleriniz ve arka planda çalışması muhtemel Antivirüs
gibi uygulamalarınızı da hesaba katmak gerek. Ayrıca, kullanım sırasında
gözümüze çarpan ufak bir ayrıntı var. Sidebar'ın saydamlık geçişlerinde
işlemci yükü tavan yapıp geri geliyor. Bu, yukarıda bahsi geçen yeni
sürücü modeline rağmen, efektlerin hala işlemciye yük olduğunu ima
ediyor. Zaten bu sürücü modeli, 1. sürüm. Esas gelişme ikinci sürümde
bekleniyor. Kullanım deneyimimizde Athlon XP 1700+ işlemcinin, yeterli
olmakla birlikte sınırlarına kolay ulaştığı sonucuna vardık. İşlemciyi
2500+ seviyesine overclock ettiğimizde de belirgin bir performans artışı
oldu, daha doğrusu, ilk durumda sistemin yavaş çalıştığını
hissedebiliyorsunuz.



Sabit diskte istenen 15 GB boşluk, kurulumun hemen ardından kendisini
onaylatıyor. İncelemede kullandığımız RC2 Ultimate Edition, ilk
kurulumda 8 GB gibi bir sabit disk alanını kaplıyor. Bellek miktarınız
düşükse yine GB ile ölçülen takas dosyasını (sanal belleği) ve zamanla
oluşacak şişmeyi bu rakama ekleyin. İnceleme için 80 GB diskli
sistemimizde kurulu diğer bir işletim sistemini silmek zorunda kaldık.

Sonuçları şöyle bir toparlarsak, "Vista'ya geçmek için en büyük sorun"
ödülünü bellek gereksinimi alıyor. İlk 512 MB modülünüzü Vista'ya
ayırın, ve uygulamalarınıza göre bunun üzerine 512 MB modüller ekleyin
diyebiliriz. Sisteminizi internet gezintisi ve e-postalarınıza bakmak
gibi işlemlerde kullanıyor ve genellikle az sayıda uygulamayı aynı anda
çalıştırıyorsanız, 512 MB ile "idare edersiniz". 512 MB bellekle Windows
XP altında mutlu olan, bilgisayarını daha geniş kapsamlı kullananlar
ise belleklerini 1 GB yaparak durumu kurtarabilirler. Bu değer aynı
zamanda yeterli bir oyun performansı da verecektir. Daha sıkı oyuncular,
ki bu kategoridekiler muhtemelen Windows XP altında 1 GB belleği zaten
tutuyor, ek bir 512 MB ile eski rahatlıklarını tekrar bulabilirler.
Sağlam oyuncu değilseniz veya bilgisayarınızı profesyonel olarak ağır
işler için kullanmıyorsanız 2 GB ve üzeri de bir ihtiyaç değil. 64 bit
işlemci kullananların ise bellek miktarını daha yüksek seçmeleri
öneriliyor.

Athlon XP 1700+, Microsoft'un belirttiği değerlerin üzerinde bir işlemci
olmakla birlikte, sınırlarına çok çabuk ulaşıyor. Overclock ile 2500+
yapmak, Microsoft'un listesine göre masaüstü kullanıcısının işini
kolaylıkla görecek bir değere çıkmak anlamına geliyor. Bu seviye,
Firefox'ta bolca sekmeyle gezinti yaparken, bir taraftan bu yazıyı
yazmak, arka planda bir-iki uygulama çalıştırmak gibi işlerle uğraşırken
sıkılıp mola verdiğimizde Media Player ile bir DVD izlemek için yeterli
geldi. Aynı
işlerde 1700+ çalıştırmak rahatsız eden gecikmelerle sonuçlandı. "Durumu
kurtarmak"tan daha iyisini istiyorsanız, Vista'nın çoklu thread'leri
Windows XP'den daha fazla kullandığı ifadesine dayanarak, en azından
Intel'in HyperThreading'li, veya daha iyisi güncel çift çekirdekli bir
işlemciye yükseltmek isteyebilirsiniz, ancak sırf Vista çalıştırmak için
platformunuzu toptan yükseltmeye ihtiyacınız yok.



Donanım sürücülerinde, beklediğimizin aksine çok büyük sorunlar
bulunmuyor. Vista, inceleme sisteminin IDE RAID yongası hariç bütün
bileşenlerini kendiliğinden tanıdı. Highpoint'ten gelen IDE RAID
yongamızın Windows XP sürücüleri ise Vista altında çalışıyor. Tamamen
değişen görüntü sürücü yapısı nedeniyle ekran kartlarında ilk etapta
sorun yaşanması beklenebilir. Yazının yayına hazırlandığı sırada ne ATI
ne de nVidia kartları için resmi sürücüler hazırdı. Her iki üretici de
Vista'nın bizim incelediğimiz RC2 (Build 5744) ve yeni bilgisayarlarla
verilmek üzere Kasım ayı içerisinde piyasaya çıkan RTM sürümleri için
BETA sürücüleri sağlıyor, ancak bunlar için herhangi bir resmi destek
yok. ATI Radeon 9600XT ekran kartımız, ATI Catalyst Beta sürücüleriyle
sorunsuz çalıştı. Ayrıca Samsung ML-1610 modeli lazer yazıcımızla D-Link
G122 kablosuz USB adaptörünün Windows XP sürücüsü çalışmadı. Bunların
açıklaması, görüntü, yazdırma altsistemleri ve ağ katmanındaki geniş
kapsamlı değişiklikler olabilir. Geri kalan donanımlar için internette
"Genellikle Windows XP sürücüleriyle çalışıyor" deniyor, ancak bu kadar
erken bir vakitte sürpriz yaşarsanız şaşırmayın.



Sürümler ve özellikler: Hangisini kim almak ister?

Vista, öncüllerinin hepsinden fazla sayıda sürüm seçeneğiyle geliyor.
Uzun aksesuar listesi sadece en pahalı sürümde standart. Sadece iki
temel sürümle, Home Edition ve daha yetenekli ("pahalı" diye telaffuz
ediliyor) olan Professional Edition varken, bunlar arasında karar vermek
oldukça kolaydı. Şimdi ise Vista'nın 6 temel sürümü ve bunların "N",
"K", 64/32 bit olanları gibi bir yığın sürümünü göreceksiniz.

Kurulum ve lisans sistemine göre, tüm sürümler tek ve aynı DVD
içerisinde gelecek. Kurmak istediğiniz sürümü belirleyen, kurulum
sırasında gireceğiniz ürün lisans numaraları. Böylece Home Basic lisansı
aldıktan sonra, bunu Ultimate'a yükseltmek istediğinizde, yeni bir DVD
yerine yeni bir lisans kodu almanız yeterli olacak. Korsan kopyacıların
işini kolaylaştıracak gibi görünse de, aslında net bir farkı yok.
"Köşedeki bilgisayarcı" zaten şu anda da Windows'un tüm sürümlerinin
kopya CD'lerini satabiliyor.

Şimdi, illa ki Vista'ya geçmek isteyenler için, bu sürümlere kısaca bir
gözatıp, dikkat edilmesi gereken noktalardan bahsedelim. Sürümlerin
potansiyel kullanıcıları hakkında bir-iki söz söyleme imkanımız da
olacak. Ülkemizde nasıl fiyatlandırılacağından henüz emin değiliz,
yanlarında yazan fiyatları sadece sürümler arasındaki fiyat farklarını
görmek için kullanın.

Windows Vista Starter (Fiyat belirtilmemiş)

Vista Starter, gelişmekte olan ülkeler pazarı için düşünülmüş bir ürün.
ABD, Avrupa ve dünya bankası tarafından belli bir gelir düzeyinin
üstünde ortalamaya sahip olduğu belirlenen pazarlara sürülmeyecek olan
Vista Starter, korsan yazılımın yaygın olduğu bu pazarlara,
diğerilerinden çok daha düşük fiyata sürülecek. Starter, aynı anda üçten
fazla programın çalışmaması, ağ bağlantıları ve kullanılabilecek
işlemci gibi kısıtlamalarla geliyor. İlginç olan bir nokta, Starter'ın
256 MB fiziksel bellek kısıtlamasını da içermesi. Üçten fazla program
çalıştırmayacağı için bu yeterli görülmüş olmalı.

Starter kimin için mi? Kendimizi çok zorlarsak, eğitim kurumları için
diyebiliriz belki. Ama bizce bunu bir kalemde geçin ve işletim sistemine
daha çok benzeyen bir şeye bakın.

Windows Vista Home Basic (199 USD)

Vista Home Basic, Starter'ı saymazsak (ki saymayalım zaten)
Vista'nın giriş seviyesi sürümü. Home Basic'in bir de "N" sürümü var.
Tekelcilik suçlamaları ve alınan bazı kararlar sonucunda Microsoft'un
Avrupa'da geçirdiği zor günler, Media Player gibi eksiklikleri olan "N"
sürümleri çıkmasına neden oldu. N sürümü sadece Avrupa'da satışa
sunulacak.

Home Basic, Windows XP Home Edition'un takipçisi olarak planlanmış. Aero
kullanıcı arabirimini içermeyen sürümde, görev çubuğunda gerçek zamanlı
pencere önizlemeleri gibi grafik güzellikler de yok. Sürüm en yüksek 8
GB bellek gibi donanım kısıtlamalarını da getiriyor.

Vista'nın Windows XP üzerine sadece görüntü değil, kod tabanı olarak da
yenilikler getirdiğini ve -aynı XP çıktığında duyurulduğu gibi- şu ana
kadar üretilen en güvenli Windows sürümü olacağı varsayımını kabul
edersek, Home Basic'in, modern bir işletim sistemine sahip olmak isteyen
giriş seviyesi kullanıcılar için olduğunu düşünebiliriz.

Diğer taraftan, modern işletim sistemi, sadece kod tabanına getirilen
yeniliklerden ibaret değil. Bugün, kullanıcının bilgisayarıyla
etkileşimi, hem bilgisayar başında geçirilen saatler açısından, hem de
bu saatlerin verimliliği açısından oldukça önemli. Mac'ler ve Linux
grafik arabirimlerinin sunduğu kolaylıkl/güzellik elemanları Home
Basic'te bulunmuyor ve Home Premium ile arasında amazon.com fiyatlarına
göre yaklaşık 40 USD fark var, bu fark, Premium'u tercih etmek için
yeter de artar bile.

Home Basic'in diğer özelliklerini sıralarsak:

• User Account
  Control (UAC), Windows Defender gibi güvenlik bileşenleri.
  
• Windows ReadyDrive/ReadyBoost, SuperFetch gibi performans
  özellikleri
  
• 8 GB bellek ve 1 fiziksel işlemci desteği (Bellek miktarı 32 bit
  işlemcilerde 4 GB ile fiziksel olarak sınırlı)
  
• Gerçek zamanlı yedekleme ve yedekten geri getirme
  
• Internet Explorer 7(+), Windows Mail
  
• Windows Calendar, Contacts, Sidebar, Games Explorer
  
• Aynı anda 5'e kadar ağ bağlantısı
  

Bunların dışında, Windows Meeting Space ve Remote Desktop gibi
özellikler kısıtlanmış; örneğin Remote Desktop sunucusu yok, sadece bir
sunucuya bağlanmak için istemci var.

Windows Vista Home Premium (239 USD)

Windows Vista Home Premium'u, aksesuarlı Home Basic olarak
adlandırabiliriz. Aero'yu kullanabildiğiniz en ufak sürüm de bu. Home
Premium, Home Basic'in tüm özelliklerini taşıyor ve bunların üstüne
yenilerini ekliyor, veya kısıtlamalarını kaldırıyor. Ek özelliklerden
bazıları şunlar:

• 64 bit makineler için 16 GB bellek desteği ile 2
  fiziksel işlemci
  
• Windows Media Center; WMC HDTV ve Xbox360 uyumluluğu
  
• Movie Maker, DVD Maker
  
• Tablet PC ve Touchscreen desteği, Windows SideShow
  
• Network Projector desteği
  
• 10'a kadar ağ bağlantı desteği
  
• Windows Aero kullanıcı arabirimi, gerçek zamanlı görev çubuğu
  önizlemeleri, Flip 3D
  

Bunlarla birlikte, Windows Meeting Space'teki sadece görüntüleme
sınırlaması kaldırılmış, WMS tam işlevsellikle çalışıyor. Home Basic'te
öne sürdüğümüz görüşlerle uyumlu olarak, Vista'ya geçmek isteyen ev
kullanıcılarının bu sürümü alması uygun gözüküyor. Aradaki %20 civarında
fiyat farkı için değer.

Windows Vista Business (299 USD)

Windows Vista Business, adından anlaşıldığı üzere işyerleri için
düşünülmüş. Eğlence ve görüntü seçenekleri açısından Windows Vista Home
Basic ile Home Premium arasında kalıyor; Basic'te olmayan üç boyutlu
masaüstü etkilerine sahip olmakla birlikte, Home Premium'da bulunan
Media Center, Movie Maker ve DVD Maker eksik. Ayrıca -yine her iki Home
sürümünde bulunan- ebeveyn kontrolleri de iş ortamında kullanılacağı
düşünülerek kaldırılmış.

Bunlar dışında kalan özellikleri, Windows Vista Home Premium'unkilere
eklemek üzere sıralarsak:

• Kaldırılan bellek sınırlaması
  
• Windows Shadow Copy, şifrelemeli dosya sistemi (EFS), tam sistem
  yedeklemesi
  
• Internet Information Server
  
• Remote Desktop Server
  

Ayrıca Home sürümlerindeki sınırlı olarak varolan işlevlerin
tamamının sınırlamaları yokedilmiş. Bu haliyle, pek çok iş ortamında
kullanılmak üzere çıkan sürüm bu.

Windows Vista Enterprise (Sadece Volume Licensing)

Windows Vista Enterprise, sadece Volume Licensing ile sunulacak.
Teknik olarak bir Business sürümü üzerine BitLocker gibi eklerin
koyulması.

Windows Vista Ultimate (399 USD)

RC2 ile kurulan, dolayısıyla bizim incelemizde kullanılan Vista
sürümü Ultimate Edition. Yukarıya çıkıp, diğer sürümlerde sıraladığımız
özelliklerin hepsini alt alta yazın ve kenarları yuvarlatılmış siyah bir
kutuya koyun. Ah, üstüne de Home Basic'in iki katı kadar bir fiyat
etiketi yapıştırın!
Windows Vista: Değer mi?

Görünüm ve kullanım kolaylığı yönlerinden, Windows Vista, daha önce
sistemiyle uğraşmak isteyen kullanıcıların üçüncü parti yazılımlarla
sağlamaya çalıştığı geliştirmeleri ve yeni altyapısından faydalanarak
daha fazlasını getiriyor. Bunu, Windows XP'ye alışık kullanıcıların
alışkanlıklarını çok fazla değiştirmekten kaçınıyor. Bu geliştirmeler,
Linux ve Mac OS grafik masaüstü ortamlarıyla karşılaştırıldığında devrim
yaratacak bir şey içermiyor, ancak özellikle oyun ve ihtiyaç duydukları
başka özelleşmiş uygulamalar için Windows kullanmak zorunda olan
kullanıcılar için en sonunda "medeni" bir ortam sunuyor.

Büyük oranda değişen altyapı, Windows sunucu sürümlerinden aldığı
katkılarla, yine bir "Şimdiye kadarki en güvenli Windows" izlenimi
veriyor. Güvenlik yetenekleri yazıda bahsettiğimizden çok daha geniş ve
bol miktarda yeni düşük seviye özellik içeriyor. Srücü altyapısı, bazı
donanımlar için ilk etapta sorunlara gebe ama donanım -ve yazılım-
üreticileri, sorunlu ürünleri Vista altında daha iyi çalıştırmak için
hızlı davranacaklardır. Hatırlatmakta fayda var ki bunların kendilerini
kanıtlamaları için zaman gerek.

Vista'nın önündeki engellerden birisi, Windows XP'nin başarısı.
Eleştirilen pek çok yönüne karşın, Windows XP'nin masaüstündeki
yaygınlığı birden fazla şekilde Vista'nın başarısını da etkileyecek,
daha doğrusu muhtemelen geciktirecektir. Herşeyden önce herke donanımını
ve yazılımını Windows XP için üretiyor. Bunlar, sorun çıkaranlar olsa
da genellikle Vista altında çalışabiliyor veya kısa zamanda Vista ile
ilgili sorunları aşacaklar. Ama zaten ihtiyaç duyduğunuz uygulama, sahip
olduğunuz Windows XP altında çalışıyorsa, neden masrafa giresiniz ki?
Bu anlamda Windows XP-Windows Vista geçişi, Windows 98-Windows XP geçişi
gibi değil. Windows XP, o zamanlar bir önceki sürüme göre hemen
belirgin olan özellikler içeriyordu. Özellikle ev kullanıcıları içinse
Windows Vista, Windows XP'nin makyajlanmış halinin çok ötesinde
algılanmayabilir.

Windows Vista'nın getirileri bir de fiyat ve donanım açlığı nedeniyle
gölgeleniyor. Özellikle ek bellek ihtiyacı ile, Vista'ya geçiş maliyeti
oldukça yüksek. Ülkemizde uygulanacak fiyat politikasına bağlı olarak,
Windows XP'nin oturmuşluğunu da gözönünde bulundurup, oldukça yavaş bir
geçiş bekleyebiliriz. Firmalar da gerekmedikçe böyle bir maliyete
katlanmak istemeyeceklerdir. Bu geçiş sırasında bellek modül fiyatları
da kıpırdanabilir.

Windows Vista aynı zamanda daha önceki Windows'larda olmayan
kısıtlamalar da getiriyor. Yapılan değişiklikle lisans anlaşması biraz
daha yumuşadı belki, ama başlı başına ayrı bir yazı konusu olabilecek
başka kısıtlamalarla birlikte, bazı kişiler için yenilir yutulur cinsten
değil. Bir örnek, dijital hak korumaları için destek içermeyen
monitörlerde görüntü kalitesinin azaltılabilmesi. Film üreticileri bunu
kullanmayla ilgili bir ipucu vermiyor ama en azından şu durumda
ellerinde olacak, kullanmaya kalkarlarsa da para ödeyip satın aldığınız
orijinal, yüksek kaliteli içeriği olduğu gibi izleyebilmek için bir de
monitör almanız gerekebilecek.

Maliyet hesaplarına, sürümler arasındaki farkları da katmak gerekiyor.
Windows Vista Home Basic çoğu kullanıcı açısından Vista'ya geçmeye
değmez. Tüm özellikleri almak içinse Türkiye'nin gelir seviyesine göre
ufak bir servet harcamak gerekiyor.